Naturalne oleje z Gościńca

Za nami kolejne ciepłe lato i wakacyjne włóczęgi. Złota jesień także sprzyja wędrówkom, zwłaszcza tym kulinarnym. Dlatego tym razem wybraliśmy się w okolice Wałbrzycha, a naszym celem była rodzinna firma tłocząca naturalne oleje. Czas pomyśleć o zimie i zwiększyć naturalną odporność organizmu.

Zdrowe oleje

W Nowej Wsi, koło Dziećmorowic, niecałe 70 km od Wrocławia, znajduje się uroczy Gościniec, gdzie można skosztować staropolskich przysmaków. To także siedziba firmy, w której pracują już dwa pokolenia miłośników zimnotłoczonych olejów spożywczych. W biznesie rodzina wspaniale się uzupełnia i dopasowuje. Na tyłach agroturystyki znajduje się niewielki zakład produkcyjny, gdzie pracują prasy ślimakowe i gdzie, akurat tego dnia, pachniało słonecznikiem. W swoich dość długich poszukiwaniach lokalnego producenta zdrowych olejów, trafiłam na kilka różnych firm. Wybrałam Miramar, a wizyta u państwa Bogdańskich utwierdziła mnie w dobrym wyborze - trafiliśmy do źródła.

Dziś firmą kieruje pan Łukasz Bogdański, ale wszystko zaczęło się wiele lat temu, kiedy ojciec pana Łukasza zakupił na targach zagranicznych maszynę do tłoczenia. W swoim rodzinnym domu stworzył niewielką linię produkcyjną, wiele jej elementów samodzielnie dopracowując. Próbnie zaczął też tłoczyć olej. Był pionierem w tej dziedzinie, ale nie poddawał się i wielokrotnie próbował. Choć głównym celem miał być handel maszynami, okazało się, że powstający olej jest pyszny, ma piękny zapach i niezwykły smak. Tłoczony na początku - lniany - zyskał wielu zwolenników, ale klienci zaczęli dopytywać o rzepakowy a potem o wiesiołek. Dziś sprzedaż oleju wyprzedziła sprzedaż urządzeń.

Pan Łukasz, po studiach i licznych podróżach, kontynuował sprzedaż maszyn. Zaczął je również ulepszać, do czego przyczyniło się zamiłowanie konstruktorskie i spore rodzinne doświadczenie w produkcji oleju. Tłoczenie i praca z różnymi ziarnami pokazują, co usprawnić w maszynie. Dzięki temu powstaje lepszy produkt, ale i pojawia się chęć do prób i eksperymentów z nowymi nasionami. To znów prowadzi do kolejnych ulepszeń pras. Ogromna wiedza na temat urządzeń i znajomość każdego najmniejszego elementu maszyny sprawiła, że pan Łukasz pomógł w powstaniu ok. 40 olejarni w całej Polsce. Z wieloma z nich na co dzień współpracuje.

Znacznie lepsza jest współpraca niż konkurencja – mówi młody właściciel tłoczarni, który chętnie dzieli się swoim doświadczeniem i doradza, gdzie np. kupić sito czy u kogo zamówić dobre nasiona.

Nasza świadomość żywieniowa stale rośnie i coraz więcej ludzi dba o to co je. Tłoczenie oleju na zimno (w temperaturze do 40°C) pozwala zachować bioaktywne właściwości nasion, ale metoda ta sprawia, że olej pozostaje w ziarnach nawet po tłoczeniu. Mniejsza wydajność takiej produkcji przyczynia się do większej ceny gotowego produktu. Droższe są także polskie ziarna, czasem kosztują dwa razy tyle co te zagraniczne. Ale pan Łukasz stawia na jakość i bardzo dba o dobór surowców, wybiera te pochodzące z pewnych upraw bez dodatków pestycydów i wolne od GMO. Olej z polskich ziaren naprawdę pachnie i smakuje lepiej. Bardziej egzotyczne nasiona, takie jak chia, trzeba oczywiście sprowadzać i tu do zdobycia wysokiej jakości ziaren przydają się lata doświadczenia w branży.

Oleje roślinne pozyskiwane są z różnych części roślin, nie tylko z nasion i pestek, ale i z owoców, jąder nasiennych czy kiełków roślin. Dodatkowo do tłoczenia wykorzystuje się nawet rośliny nie uważane za oleiste.

Dziś w Nowej Wsi produkowanych jest 14 rodzajów olejów – nieoczyszczonych i nierafinowanych, a przez to najzdrowszych. Najnowszy w ofercie jest olej z pestek moreli, ale można też kupić olej z ostropestu, czarnuszki, pestek dyni czy z nasion chia, rydzowy, rzepakowy, konopny, sezamowy… A każdy z nich ma inny kolor, zapach i smak. Łatwo można się o tym przekonać w Gościńcu  – każdego dnia wystawiane są tam miseczki do degustacji wraz z pieczonym na miejscu chlebem. Raj dla podniebienia! Można też, przy okazji, poznać właściwości zdrowotne każdego oleju i jego zastosowanie oraz zobaczyć i dotknąć wszystkie ziarna używane w tłoczarni.

Dlaczego tak ważny jest naturalny olej? 

Do prawidłowego funkcjonowania człowiek potrzebuje wielu składników odżywczych, są wśród nich również tłuszcze. Musimy tylko pamiętać, że pewne tłuszcze nam szkodzą, a inne wręcz ratują zdrowie, a jest to zależne od kwasów tłuszczowych, z których są zbudowane. Dobry tłuszcz to taki, który zawiera kwasy tłuszczowe nienasycone. Niestety organizm ludzki nie jest zdolny do ich wytworzenia, produkuje wszystkie kwasy tłuszczowe potrzebne do metabolizmu, poza dwoma: kwasem linolenowym – Omega-3 oraz linolowym – Omega-6. Dla człowieka są to Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe (NNKT). Istotnie wpływają nie tylko na pracę układu sercowo-naczyniowego. Biorą też czynny udział w rozwoju układu nerwowego i zmysłu wzroku oraz regulują gospodarkę lipidową organizmu. (Jest jeszcze kwas tłuszczowy Omega-9, lecz w odpowiednich warunkach nasz organizm jest w stanie wyprodukować  go samemu). Dlatego NNKT - niezbędne elementy diety człowieka musimy regularnie dostarczać organizmowi wraz z pożywieniem. I to właśnie oleje roślinne są ich głównym źródłem.

Dla zdrowia

Każdy olej ma inny skład, inne proporcje kwasów tłuszczowych nasyconych i nienasyconych, a w samych kwasach nienasyconych – inny stosunek ww. kwasów Omega-3, Omega-6 i Omega-9, a co za tym idzie - inne właściwości prozdrowotne. Do diety warto zatem wprowadzić nie tylko najpopularniejszy olej lniany, ale i inne cenne oleje.

Olej z czarnuszki wspomaga czynności trawienne i jest pomocny przy wzdęciach, nadkwasocie i nieświeżym oddechu. Olej z ostropestu chroni wątrobę przed szkodliwym działaniem alkoholu, ten z wiesiołka zapobiega magazynowaniu tłuszczu i pomaga w odchudzaniu, a konopny obniża ciśnienie. Większość olejów roślinnych wykorzystywanych jest jako tłuszcze jadalne, ale niektóre można stosować także zewnętrznie: olej z wiesiołka wzmacnia włosy, kokosowy można wmasować w ciało jak balsam, a konopny działa kojąco na skórę i przynosi ulgę alergikom w stanach swędzenia. Wiele olejów używa się również do produkcji kosmetyków.

Trzeba jednak pamiętać, że dobroczynne składniki każdego oleju tłoczonego na zimno, szczególnie wspomniane już wielonienasycone kwasy tłuszczowe, są bardzo wrażliwe na podwyższoną temperaturę i szybko ulegają negatywnym przemianom, takim jak utlenianie. Dobrze mieć świadomość, że te naturalne produkty, czułe także na światło, powinny być przechowywane w ciemnych butelkach w lodówce (oprócz kokosowego). O terminie ważności konkretnego oleju można przeczytać na jego etykiecie. Nie jest to jednak długi okres. Pamiętajmy, że trzymany w nieodpowiednich warunkach olej, traci swoje cenne składniki i może być szkodliwy dla zdrowia. Wyciągajmy go z lodówki jedynie na chwilę i nigdy nie używajmy go do smażenia (wyjątkiem jest olej kokosowy i rzepakowy, które mogą być spożywane na ciepło).

Oleje tłoczone na zimno mogą również zawierać naturalny osad - to zupełnie normalne. Jedynie olej, kupiony w zwykłym sklepie, o długiej przydatności do spożycia jest klarowny. Podczas masowej produkcji podlega chemicznym procesom wyjaławiającym. Jest filtrowany i rafinowany. Ale czy zdrowy? Niestety nie.

Dla smaku

W restauracyjnej karcie, w Gościńcu, można spotkać m.in. maczankę do pieczywa na bazie oleju rydzowego, a serwowane na miejscu sałatki polewane są zdrowymi dressingami. Sam pan Łukasz całym sercem poleca różne wersje past kanapkowych z olejem lnianym, oparte na podstawowym przepisie dr Budwig. Widać, że tłoczone w pomieszczeniu obok oleje, na stałe trafiły do dań restauracyjnych, do codziennego życia i do kuchni państwa Bogdańskich. Na stałe trafiły też do wielu klientów, regularnie odwiedzających Nową Wieś, choć sprzedaż olejów odbywa się głównie przez internet. I my zostaliśmy stałymi klientami. Polecamy.

Dla kondycji

Po opuszczeniu Gościńca udaliśmy się do Zagórza Śląskiego na mała leśną wędrówkę… a raczej wspinaczkę. To tu, na szczycie wzniesienia Choina, znajduje się perełka wśród średniowiecznych warowni – Zamek Grodno. Urozmaiceniem górzystego krajobrazu jest jezioro Bystrzyckie, jedno z najpiękniejszych jezior zaporowych w Sudetach. Miejsce na wspaniały jesienny odpoczynek!

Miramar Sp. z o.o.
Nowa Wieś 155
58-308 Wałbrzych, Dziećmorowice
Łukasz Bogdański
tel. 605 722 170
naturalny-olej.com.pl

Zamek Grodno
Zagórze Śląskie
zamekgrodno.pl

Przepis na maczankę do chleba